Η Κατάληψις της Κέρκυρας από την Ιταλία το 1923

«Εἰρήνη χωρίς δικαιοσύνη φέρει τὰ σπέρματα ἑνός νέου πολέμου». Ἀπό τήν ἀγόρευση τοῦ Μπράντιγκ, τοῦ Σουηδοῦ ἐκπροσώπου στην Κοινωνία των Εθνών, μὲ ἀφορμή τὴν κατάληψη τῆς Κέρκυρας (Σεπτ. 1923).

Την 18:00 της 31ης Αυγούστου 1923, ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν την Κέρκυρα. Της αποβιβάσεως προηγήθηκε ναυτικός βομβαρδισμός κατά των 2 φρουρίων της πόλεως, με θύματα 15 νεκρούς και 35 τραυματίες, άπαντες πρόσφυγες καταυλισμένοι εντός αυτών. Η Ιταλία, ως δικαιολογία για την κατάληψη, επικαλέσθηκε την δολοφονία του στρατηγού Ενρίκου Τελλίνι, ο οποίος ήταν ο πρόεδρος της διεθνούς επιτροπής χαράξεως των ελληνοαλβανικών συνόρων. Ο Τελλίνι με 4 άτομα που τον συνόδευαν βρέθηκαν νεκροί την 27η Αυγούστου, στο 54ο χιλιόμετρο της οδού Ιωαννίνων - Αργυροκάστρου, πλησίον της Κακαβιάς.

Οι Ιταλικοί Όροι

Ο Μουσολίνι, μετά δεκάμηνη θητεία στην πρωθυπουργία, με την ενέργεια αυτή ήθελε να προβάλλει το δυναμισμό του φασιστικού καθεστώτος και την Ιταλία ως την ισχυρή δύναμη της Μεσογείου. Την 28η Αυγ. επέδωσε διακοίνωση στην ελληνική κυβέρνηση με τις πλέον ταπεινωτικές για την χώρα μας απαιτήσεις: α. Επίσημη έκφραση συγνώμης, β. Τέλεση μνημόσυνου παρουσία όλου του υπουργικού συμβουλίου, γ. Απόδοση τιμών στην ιταλική σημαία από τον ελληνικό στόλο, δ. Συμμετοχή στην ανάκριση του Ιταλού στρατιωτικού ακολούθου, ε. Καταδίκη των ενόχων σε θάνατο, στ. Καταβολή αποζημιώσεως 50 εκατομμυρίων λιρετών, ζ. Απόδοση τιμών στους σορούς των θυμάτων. Ο πρωθυπουργός Στυλιανός Γονατάς αρνήθηκε να δεχτεί τους όρους δ, ε και στ, οι οποίοι κατέλυαν την εθνική μας κυριαρχία. Ο μικρός χρόνος αντιδράσεως του ιταλικού ναυτικού δείχνει ότι η ο Μουσολίνι είχε προσχεδιάσει την όλη επιχείρηση.

Το Δίκαιο του Ισχυρότερου

Την ημέρα καταλήψεως της νήσου, η Πρεσβευτική Διάσκεψη μας συνέστησε να ενεργήσουμε ταχέως για την ανακάλυψη των ενόχων. Στην πρεσβευτική διάσκεψη συμμετείχαν εκπρόσωποι της Μ. Βρετανίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Ιαπωνίας και είχε ως αποστολή την παρακολούθηση εφαρμογής της συνθήκης των Βερσαλλιών, της οποίας απόρροια υπήρξε η χάραξη της ελληνοαλβανικής μεθορίου. Υπό αυτή την έννοια είχε αρμοδιότητα εμπλοκής στην δολοφονία του Τελλίνι, αλλά όχι στο θέμα της καταλήψεως της Κέρκυρας, για το οποίο έπρεπε να επιληφθεί η Κοινωνία των Εθνών(ΚΤΕ). Η Ελλάδας σε ένδειξη καλής θελήσεως υπέπεσε στο μοιραίο λάθος να εμπιστευθεί την πρεσβευτική, στην οποία όμως συμμετείχε και η διάδικος χώρα. Η πρεσβευτική συγκρότησε ανακριτική επιτροπή για την διερεύνηση της δολοφονίας, ευθυγραμμίσθηκε με τις απαιτήσεις της Ιταλίας και συνέστησε στην χώρα μας να καταθέσει στην Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας το ποσόν των 50 εκατ. λιρετών, προκειμένου «νὰ δοθῆ ἐν ὅλω ἤ ἐν μέρει εἰς τὴν Ἰταλίαν, μετά ἀπὸ ἀπόφασιν τοῦ Διαρκοῦς Δικαστηρίου τῆς Διεθνοῦς Δικαιοσύνης τῆς Χάγης (Δ.Δ.Δ.Δ)».

Και Δαρμένοι και Καταδικασμένοι

Η Πρεσβευτική την 23η Σεπτεμβρίου, αφού έλαβε υπόψη την έκθεση της ανακριτικής επιτροπής, καταδίκασε την Ελλάδα να πληρώσει στην Ιταλία 50 εκατ. λιρέτες, διότι επέδειξε ολιγωρία εις την αναζήτηση των ενόχων της δολοφονίας του στρατηγού Τελλίνι και επιπλέον τα έξοδα της επιχειρήσεως. Την 27η Σεπ οι Ιταλοί όφειλαν να αποχωρήσουν από το νησί. Η απόφαση υπήρξε μνημείο κυνισμού και νομιμοποιήσεως των ισχυρών κρατών να αδικοπραγούν σε βάρος των μικρών. Αποτέλεσε βαρύτατο πλήγμα κατά του διεθνούς δικαίου και υπονόμευσε τις διεθνείς σχέσεις. Η δήμευση της εγγυήσεως την οποία καταθέσαμε στο Δ.Δ.Δ.Δ, δεν είχε νομικό προηγούμενο. Η Ελλάδα αποδέχθηκε την απόφαση της Πρεσβευτικής συσκέψεως, διαμαρτυρόμενη εντονότατα στην Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο για την μεροληπτική τους στάση εις βάρος της χώρας μας. Η Βρετανία μας συνέστησε να είμαστε ευχαριστημένοι, γιατί «γλυτώναμε» την Κέρκυρα. Το ποσό της «αποζημιώσεως» που ανερχόταν στο ισόποσο των 500.000 λιρών Αγγλίας, αντιπροσώπευε το 66% του δανείου που «ματώσαμε» να λάβουμε για την ανακούφιση του 1,2 εκατ. προσφύγων.

Συμπεράσματα

Στην ΚΤΕ όλα τα κράτη τάχθηκαν υπέρ της Ελλάδος και καταδίκασαν την ιταλική παρανομία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συνεγείρει την διεθνή κοινή γνώμη υπέρ του αδυνάτου, προ της οποίας, όσο και αν φαίνεται απίστευτο υποχώρησε ο Μουσολίνι. Τότε συνειδητοποιήσαμε το σφάλμα μας να απευθυνθούμε στην Πρεσβευτική. Την 27η Σεπ τα ιταλικά στρατεύματα εγκατέλειψαν την Κέρκυρα υπό τις αποδοκιμασίες των κατοίκων της. Μία από τις κατηγορίες που οδήγησε στην εκτέλεση των Έξι τον προηγούμενο Νοέμβριο, υπήρξε και διάρρηξη των σχέσεων με τους συμμάχους, λόγω της επιστροφής του Βασιλέως Κωνσταντίνου στον ελληνικό θρόνο. Στις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχει συναίσθημα παρά μόνο το συμφέρον της κάθε χώρας.

Αντγος εα Ιωάννης Κρασσάς

Βιβλιογραφία

α. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. Αθήνα 1977

β. Γρηγορίου Δάφνη, Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων (1923-1940), Εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ. Αθήνα 1997